Cuntenutu
L'accentu diacriticu (o accentu diacriticu) hè l'accentu graficu chì ci permette di distingue e parolle cù listessa scrittura, ma chì anu significati diversi è appartenenu à categurie grammaticale diverse.
Per esempiu: più (avverbiu di quantità) è più (ma).
E parolle chì anu un segnu diacriticu in certi casi devianu da e regule di basa di u stress, ma sò accettate perchè sò evitate situazioni ambigue.
I casi diaculitichi di tilde ponu esse divisi in monosillabi; quellu di i prunomi, avverbi interrogativi è avverbi esclamativi, è in certi altri. Si deve clarificà chì certi cambiamenti sò stati registrati in l'ultimi anni, è ci hè stata una tendenza da parte di a Reale Accademia Spagnola di Lettere à simplificà a lingua eliminendu parechji diacritichi chì eranu scritti prima; alcuni di questi eranu scrittura obbligatoria è altri scrittura facoltativa.
Vi pò serve:
- Parolle cù tilde
- Accentu prosodicu
- Eppuru= avverbiu di tempu.Ùn aghju micca decisu ancu (even = even)
- Quandu= avverbiu interrugativu di tempu. TùDa quandu Elsa ùn stà micca cun Martín? (quandu = avverbiu rilativu o cunghjunzione)
- Cumu= avverbiu interrugativu o esclamativu. Cumu ùn l'aghju micca pensatu prima! (cum'è = avverbiu di manera)
- Chì = avverbiu interrugativu o esclamativu. Quale hè a vostra casa? (chì = avverbiu cumparativu)
- Quantu = avverbiu interrugativu o esclamativu. Ti aghju dighjà dettu quantu ti tengu caru. (quantu = avverbiu cumparativu)
- Da= verbu dà. Ùn li date micca ciò ch'ellu dumanda, hè scandalosu. (de = prepusizione)
- Induve= avverbiu interrugativu di locu. Induve pensate chì hè avà u vostru ziu? (induve = avverbiu o cunghjunzione relative)
- Ellu = prunome persunale. A credu perchè m'hà dettu. (el = articulu maschile)
- In più= avverbiu di quantità.Duvete pruvà di più. (più = cunghjunzione avversiva)
- U mo= prunome persunale.U vostru parè conta pocu per mè. (a mo = aggettivu pusitivu / nota musicale)
- Què= prunome interrogativu / esclamativu.Perchè l'anu dumandata? (chì = prunome rilativu)
- Who= prunome interrogativu / esclamativu. Quale hè chì vene à cena? (quale = prunome rilativu)
- Iè= avverbiu affirmativu.Ié, ne sò assai sicuru.(si = cundiziunale)
- Ellu= verbu cunnosce.Ellu benissimu ciò chì m'aspetta- (se = pronom)
- Tè= infusione. Mi piace u tè ghjacciatu. (te = pronom)
- Tù= prunome persunale: Ùn si sà mancu u so nome (tù = aggettivu pusessivu)
Parolle cun accentu diacriticu
Oghje parolle monosillabe sò scritte senza accentu. Una eccezzione à sta regula hè un gruppu di parolle monosillabiche sottolineate aduprate di modu frequente chì sò opposte à altre parolle furmalmente identiche, ma cù una pronuncia micca incalcata: accade cù certi prunomi persunali, chì puderebbenu esse cunfusi cù l'articuli, cù l'agettivi pusessivi o cù i nomi.
Ciò accade ancu cù alcune forme verbe imperative è cù pochi avverbi. Dapoi u 2010, i monosillabi in i quali tutte e so vucale formanu un ditongu ortograficu o triftongu ùn devenu micca esse ticchjati (finu à tandu, stu segnu diacriticu era accettatu; esempi: rio, lio).
Un'altra novità ortografica ligata à a quistione di i diacritichi hè chì a parolla "solu" ùn deve più esse marcata in u so valore d'avverbiu equivalente à "solu"; Nanzu, questu era unu di i casi più frequenti di diacritici è parechje persone continuanu à scrive lu.
In quantu à l'avverbii interrogativi è esclamativi, a regula di etichettà li cù un segnu diacrituicu hè mantenuta per diferenzialli da a forma rilativa à pocu stressu, ancu partendu da a norma ortugrafica (postu chì sò spessu parolle serie finite in vucale). U listessu ùn accade micca cù i prunomi dimustrativi (quellu, quellu, questi), chì ùn devenu più esse tildatrse.
Più casi cù un diacriticu:
Sempre di più | Tù è tù |
A sò è a sò | Ellu è ellu |
Iè è iè | Dà è di |
Eiu è e mo | Sempre è sempre |