Cuntenutu
U parolle variabile Sò quelli chì permettenu qualchì variazione di sessu è numeru (in casu d'agettivi, nomi, pronomi è determinanti) o di modu, tempu, persona è numeru (in casu di verbi). Queste parolle, allora, permettenu diverse forme, secondu u cuntestu. Per esempiu: finestra, Windows / natà, nuvemu, bagnemu, bagnemu, bagnemu, bagnemu, bagnemu.
Ci sò ancu parolle invariabili, cum'è prepusizioni è avverbi, chì ùn permettenu micca variazioni di alcuna natura.
- Vede ancu: Parolle invariabili
E parolle variabili sò:
- Aghjettivi. Accumpagnanu u nome per mette in risaltu alcune di e so caratteristiche. Varianu in genere (maschile / femininu) è in numeru (singulare / plurale).
- Nomi. Designanu cose, persone, idee o animali. Varianu in sessu è numeru.
- Verbi. Indicanu prucessu, azzione o statu di u sughjettu di a frase. Varianu in tempu, modu, persona è numeru.
- Prunomi.Sostitutu di u nome. Varianu in sessu è numeru.
- Determinanti. Affettanu u nome. Varianu in numeru è sessu.
Esempii di parolle variabili
AGGIUNTIVI
Ci sò aggettivi chì permettenu variazioni di sessu è numeru, è altri chì varianu solu in numeru. In generale, l'aggettivi chì finiscenu in -a sò femminili, quelli chì finiscenu in -o sò maschili è quelli chì finiscenu in -e sò quelli chì ùn varianu micca in genere, vale à dì, u listessu aggettivu hè adupratu per discrive un nome masculinu o femminile. Per esempiu: Cuppa caldu, u Therm caldu.
- Bassa, bassa, bassa, bassa.
- Carina carina, carina, carina.
- Bruttu, bruttu, bruttu, bruttu.
- Prestu, prestu, prestu, prestu.
- Bella, bella, bella, bella.
- Caldu, caldu.
- Quiet, quiet, quiet, quiet.
- Allegru, alegru.
- Pesante, pesante, pesante, pesante.
- Colorado, culore, culore, culore.
- Lentu, lentu, lentu, lentu.
- Silenziu, silenziu, silenziu, silenziu.
- Vede ancu: aggettivi femminili è masculini
SUTANTIVI
A maiò parte di i nomi varienu in genere è numeru. In generale, si tratta di nomi chì si riferenu à persone o animali chì anu un sessu. Per esempiu: cane, puttana, cani, puttane.
Altri nomi cambianu solu in numeru ma u so genere hè invariabile. In generale, si tratta di nomi chì si riferenu à l'ogetti o cuncetti. Per esempiu: specchiu, specchi.
- Cane, puttana, cani, puttane.
- Amicu, amicu, amichi, amichi.
- Surella, fratellu, surelle, fratelli.
- Carusu, zitella, zitelle, zitelli.
- Tavule Table.
- Nuvulu, nuvuli.
- Mug, mugs.
- Specchiu, specchi.
- Pianta, piante.
- Dita, dita.
- Scatula scatula.
- Carne, carni.
- Amore, amori.
- Paperetti di carta.
Vede ancu:
- Nomi maschili è feminili
- I nomi in singulare è plurale
Verbi
I verbi ponu varià d'umore (imperativu, indicativu, sughjuntivu), tempu (passatu, presente, futuru), persona (prima, seconda, terza), numeru (singulare, plurale).
- ManghjàAnu manghjatu, manghjatu, manghjeranu, manghjaremu, cum'è, manghjaremu, manghjemu.
- amà, anu amatu, anu amatu, ameranu, ameremu, ameranu, ameremu, ameranu, aghju amatu, amate, amate.
- Scappà, scappà, scappà, scappà, scappà, scappà, scappà, scappà, sò scappati.
- Tagliate, tagliu, tagliu, tagliu, tagliu, tagliu, tagliu, tagliu, tagliu, tagliu, tagliu.
- Per chjamà, Aghju chjamatu, chjamatu, chjamatu, chjamatu, chjamatu, chjamatu, chjamatu, chjamatu, chjamatu, chjamatu, chjamatu, chjamerà, chjamatu, chjameraghju.
- Dite, cuntaremu, cuntaremu, cuntaremu, cuntaremu, cuntaremu, cuntaremu, cuntaremu, cuntaremu.
- Aghjunghje, aghjustatu, aghjustatu, aghjunghje, aghjunghje, aghjunghje, aghjunghje, aghjunghje, aghjunghje, aghjunghje, aghjunghje.
- Dite, disse, disse, avete dettu, diceremu, diceranu, diceraghju, aghju dettu, avemu dettu.
- PiovePiove, piove, piove, piove, piove, piove.
- Pienti, pienghjia, pienghjia, pienghjia, pienghjia, pienghjia, pienghjia, pienghjia, pienghjia, pienghjia, pienghjia.
- Vi pò serve: Verbi cunghjucati
DETERMINANTI
I determinanti varienu in genere è numeru, o solu in numeru in u casu di alcuni determinanti possessivi (mi, mis, tus, tu), sempre in cunfurmità cù u nome chì mudificanu.
- I nostri, i nostri, i nostri, i nostri.
- Unu, unu, unu, unu.
- Quella, quella, quelle, quelle.
- Questu, questi, questi, questu.
- Mì, mì.
- U, u, u, u.
PRONUNCIU
I prunomi varienu in genere è numeru, secondu u nome chì rimpiazzanu.
- Ellu, elli, ella, elli.
- Quella, quella, quelle, quella, quelle.
- Quale quale.
- Pocu, pochi, pochi, pocu.
- Quintu, quintu, quintu, quintu.
- Quella, quelle, quella, quelle.
- U vostru, u vostru, u vostru, u vostru.
- Certi, certi, certi, certi, certi.
- Noi, noi.
- Tante, tante, tante, tante.
- Vi pò aiutà: Prunomi