Cuntenutu
U modu imperativu hè adupratu per dà ordini o cunsiglii, è ancu per fà un ordine. Stu modu ùn hè micca identificatu in i tempi verbi è pò esse adupratu solu in seconda persona (singulare o plurale). Per esempiu: Vai incù mè. / Venite incù mè.
- Vi pò serve: Verbi à l'Imperativu
L'altri dui modi in chì verbi ponu esse cunghjucati sò:
- Modu di cunghjuntivu. Hè adupratu per sprime desideri, assunzioni, richieste o, per sprimà azzioni pussibili o ipotetiche chì ùn sò micca veramente accadute à u mumentu in u quale sò spresse. Stu modu pò esse formulatu in futuru (tbeie); passatu imparfettuavemu da beie) o presente (ella beie).
- Modu indicativu. Hè adupratu per sprimà azzioni chì accadenu, si sò accadute o accaderanu in modu cuncretu. Pò esse cuniugatu à u passatu perfettu simplice (beie); cundiziunalebeveria); futuru (beie); passatu imparfettubeie) o presente (ciucciu).
Caratteristiche di l'umore imperativu
L'umore imperativu hè adupratu per sprime richieste, ordini è desideri. A diversità di l'altri modi, hè adupratu solu in a seconda persona di u singulare o di u plurale. Per esempiu: manghjà, manghjà.
Dβaltronde, i verbi imperativi ùn sò micca sempre cuniugati di listessa manera quandu hè pusitivu chè quandu hè negativu.
Per esempiu, cù u verbu piglià accade u seguitu:
- Eu: - -
- Tù: piglià / ùn piglià
- Tù: piglià / ùn piglià
- Stati Uniti: pigliemu / ùn pigliemu micca
- Voi tutti: piglià / ùn piglià
- Li: piglià / ùn piglià
Cù i verbi irregulari, si deve piglià in contu chì partenu da a prima persona di u singulare di u prisente indicativu per furmà l'imperativu è u furmale negativu, chì currispondenu à u sughjuntivu.
Per esempiu, cù u verbu fà:
- Eu: - -
- Tù: fà / ùn fà
- Tù: fà / ùn fà
- Stati Uniti: fà / ùn fà
- Voi tutti: fà / ùn fà
- Li: fà / ùn fà
Ughjuntu subjunctivu è imperativu
In certe occasioni, i verbi cunghjuntivi sò aduprati per formulà una frase imperativa. Queste occasioni sò e seguenti:
- Per formulà ordini negativi. Sò aduprati per urdinà à qualcunu di smette di fà qualcosa Per esempiu: Innò spinta più. / Micca tù stà luntanu.
- Per a prima persona di u plurale. Per trasmette un desideriu o una dumanda. Per esempiu: Pigliemu Acqua. / Riturnemu à vedeci prestu.
- Per formulà richieste. Per sprime qualcosa in un ton amichevule, senza sunà cum'è un ordine. Per esempiu: Aghju parlatu più forte / innò ritornu chjamà.
Esempii d'umore imperativu
- Andà più lente ch'è aghju torcitu una caviglia.
- βPricate per mè ", hà dettu u Papa.
- Cumpremu qualchi sodas per cena.
- Piantà saltà.
- Scrivanu ciò chì diceraghju.
- Innò pensà u mo gattivu.
- Cumpremu un piacè per i zitelli quì.
- Pruvate e bevande da quellu bar.
- Speremu per chì Martín venga à manghjà.
- Tomate una aspirina.
- Grab stu sacchettu ch'aghju da pacà à a signora.
- Spergu chì vultemu in daretu per attraversà quì prestu.
- Avemu digià tuttu Innòcumprà.
- Ùn cumprate micca nunda in quella fiera, hè assai caru.
- Ùn beie micca nunda di caldu sin'à dumane.
- Di mi.
- Quellu muru pinghje lu Verde.
- Ùn dì micca nunda chì pudete rigrettà dopu.
- Parlà più bassu di questu hè una biblioteca.
- Aghju ascultatu ciò chì ti dicu.
- Ùn cullate micca da l'ascensore, hè rottu.
- piantemu per ripusà, avemu sempre una longa strada da fà.
- Pigliate nutate chì ùn ripeteraghju micca tuttu.
- Innò femu roba scema.
- Stu locu ùn hè micca per noi andemuci.
- Disegna mi Un agnellu.
- Leghje stu libru vi serve per a vostra esposizione.
- Ùn turnemu micca per fà u listessu sbagliu, vi dumandu.
- Arrizza ti, per piacè.
- Ùn toccu.
- Ùn fate micca assai rumuri chì u zitellu s'addurmintò.
- Falà quella musica.
- State à sente Sta canzona hè bella.
- Continuà à a vittura chì partemu.
- Aghju ascultatu bè ciò chì ti dicu.
- auguru hè torta di fragole per dessert.
- Marchjà nantu à u trottoir, micca in carrughju.
- Più bassa quallà.
- Fà i duveri è po lascialu andà.
- Armemu ci di pacienza, hè una persona cumplicata.
- Pigliate acqua in ogni mumentu perchè face assai caldu.
- Innò elli mancante rispettu per i prufessori.
- Wow chì ti faraghju sapè se u scopru.
- fà esattamente ciò chì ti dicu.
- Pulitu a tavula era piena di ghjurnali.
- Andemuci à u cinema sta sera.
- Pigliate e cose cun calma.
- Sean assai prudente.
- Innò avè impauritu, tuttu anderà bè.
- Avè Attenti, hè un locu assai periculosu.
- Megliu andemuci cusì, pare più cortu.
- Purtatelu un caffè à u sgiò.
- Spergu micca pensà sbagliatu.
- Cook pasta dumenica.
- Innò usu i mo marcatori da pitturà.
- Dopu manghjatu, vi lavate piatti.
- Ùn la sò Wow senza pruvà i nostri dessert.
- Fà ciò chì ti dumandu.
- Innò tù un scandalu per questu.
- manghjemu qualcosa di luce sta sera.
- Preparami un tè.
- Avè attentu assai cù quellu cane, chì morde.
- Fà cose bone.
- Sta dumenicata, andemu à visità à i babboni.
- Cunnosce chì ùn ci interessa micca.
- Verificate chì nunda ùn hè statu lasciatu in e camere.
- Hold à i zitelli mentre compru u pane.
- Innò bruttu nunda, aghju finitu di pulì quì.
- Fora dunque aghju bisognu di focalizami.
- Manghjate voi stessu tutti i ligumi.
- Sean cuscente di u periculu chì questu significa.
- Pigliate u busu per l'aeroportu.
- Innò beie quella acqua.
- Avè pacienza, u prucessu hè ingombrante.
- Semu onestu, cù sti soldi ùn pudemu fà nunda.
- Aduprà quanti ne avete bisognu.
- Cunsigliu a carta chì avete ghjustu lampatu in terra è Chuck it in u bidone.
- Fà mi un favore: purtami fattura.
- Innò andemuci finu à chì ci avvisi.
- Scaldami stu piattu hè ghjelatu.
- Ùn la sò copia da u mo.
- Innò serve più canapi chì ùn hè ora di pusà à tavulinu.
- Vatine, Preferiscu fà lu solu.
- Micca eiu scribi più email, ùn aghju micca verificatu a casella.
- Disegna À a so famiglia.
- Innò esse ridiculu, ti dumandu per piacè.
- Cunnosce chì mi piace assai bè.
- Innò pensemu sempre u peghju.
- Purtate una carta fisica pulitica di l'Africa.
- Ordine e vostre cose.
- Innò lascia per visità mi a prossima volta ch'elli venenu.
- Quelli chì volenu andà in l'escursione, firma quì.
- Natemu in a parte bassa di a piscina.
- Innò piglià.
- Chjama mi appena si ghjunghje.
- Innò lascia tuttu ghjittatu.
- Saluta à a Sra.
- Zittu chì ùn mi possu micca cuncintrà.
- Innò esse innucente.
- Innò chjamemu attinzioni.Β
- Più esempi in: Frasi imperativi